EMPATİNİN TIPTAKİ ÖNEMİ

Geçtiğimiz yıllarda nörobilim, psikoloji, tıp ve ekonomi gibi çok farklı akademik alanlarda empati ile ilgili çalışmalarda bir patlama yaşanmıştır. Ancak ciltlerce araştırma neredeyse sadece evrimsel kökenleri, gelişimi ve nörobiyolojik temelleri ve ayrıca empati deneyiminin sosyal bağlam teorisine göre ve kişiler arası ilişkiler ile nasıl değişikliğe uğradığı üzerinde durmuştur. Empatinin çok daha az ilgilenilmiş bir yönü ise başkaları üzerinde neden pozitif etkiye sahip olduğudur.

Duygu teorisinin temel varsayımı, duygunun, adaptif davranışa yön vermek üzere evrilmiş olan otomatik bir uyum sistemi olduğudur. Aynı zamanda duygu benzer yanıtları tetikleyen kişiler arası iletişim sistemidir.

Gelişim bilimi, psikoloji ve affektif nöroloji bilimindeki ampirik ve teorik çalışmalar empatinin, sağkalım, üreme ve esenliği sürdürme için gereken sosyal bağları oluşturmak ve sürdürmek üzere memeli beyni ile birlikte evrilen doğal bir yetenek olduğunu düşündürür. Bu farklı bileşenler şunları içerir: (1) Affektif paylaşma, başkalarının duygularının değeri ve yoğunluğu ile affektif bakımdan uyarılma kapasitesini yansıtır. (2) Empatik anlayış, başka bir kişinin duygusal durumu hakkında bilinçli farkındalığı gösterir. (3) Empatik endişe, başka birinin iyiliğini önemseme motivasyonu anlamına gelir. (4) Bilişsel empati, perspektif alma kuramı ve zihin kuramına benzer ve kişinin kendisini başka birinin zihni içine koyabilmesi ve kişinin ne düşünüp hissettiğini hayal edebilmesi becerisidir.

Bu kavramsallaştırmalar, hekimlerin empatik yaklaşımının hastaları üzerindeki yararlarını ve terapötik etkileşimin ötesinde iyileştirmede nasıl rol oynadığına ait birleştirici-bütünleyici bir açıklamasını ortaya koyar.

Hasta-hekim ilişkilerini incelediğimizde duyguların, özellikle hekimlerin hastalarıyla kurduğu empatik iletişimin önemi ortaya çıkmaktadır.

Son yıllarda gerçekleştirilen çok sayıda nörobilim çalışmasında empatinin hasta -hekim ilişkisindeki önemi ve hasta bakımına yaklaşımların temeli olması gerektiği ya da en azından hekim-hasta ilişkisinde, tümdengelimci mantık, fizik muayeneler ve tedavinin yanında önemli bir rol oynaması gerektiği yaygın olarak kabul görmektedir. Tıp eğitiminde empatinin önemi daha çok vurgulanmakta ve tıp fakültesi öğrencileri için giderek artan sayıda spesifik eğitsel programlar ve inisiyatifler gerçekleştirilmektedir. Hastalar, kendileriyle daha fazla zaman geçiren ve onları dikkatle dinleyen hekimlerden yararlanırlar. Hekimler, ağrı ve yorgunluk gibi belirsizlik içeren ve teşhis edilmesi zor şikayetler karşısında tanı ya da tedavinin olmadığı veya çok zor olduğunu söylemek yerine bu durumla başa çıkmalarında hastalara aktif bir şekilde yardım etmeye çalıştıklarında bile birçok hasta daha iyi hissetmektedir.

Tıpta empati genellikle bir iletişim becerisi ve ayrıca gözlemci (hekim) ile bir özne (hasta) arasında, gözlemcinin, öznenin emosyonel hallerini tanımlamak ve geçici olarak deneyimlemek için çeşitli ipuçları kullandığı (vücut dili, prosodi) sübjektif bir deneyim olarak kavramsallaştırılır. Hekimin emosyonel duruma uyum sağlama becerisi, hastaların duygularını anlama amacına hizmet eder. Ayrıca empati genellikle hasta tarafından hekimin, kendisinin nasıl hissettiği ve düşündüğünü anlama becerisi ve hekimin, hastanın kendi iyiliği için endişe, şefkat ve önemseme şekli olarak görülür. Bu iki özellik de hasta memnuniyetine önemli oranda katkı sunar. Dolayısıyla, tıbbi açıdan empatinin tüm boyutları (affektif, bilişsel ve motivasyonel) önemlidir ve hastaların sağlığını olumlu yönde etkilemek için kullanılabilir. Klinik empati basit, subjektif bir hümanistik duruş olarak da görülmemelidir. Empatik bir yaklaşım, diğer medikal uygulamaların objektifliğine karşıt değildir ve bilimsel titizlik ile çalışılabilir, hasta ve hekim arasında tanışma ve tedavi sırasındaki belirsizliği azaltır, iyileşmede yararlı ve önemli bir rol oynar.

Empati ve Şefkatli Sağlık Hizmetleri 

Empati kavramını tanımlayan kavramsal çeşitliliğe rağmen bu kavram hasta merkezli uygulamalarda yaygın bir şekilde kullanılmaktadır ve modern tıp eğitiminde gittikçe önem kazanmaktadır (Pedersen, 2010). Geçmiş yıllarda empatinin hasta bakımındaki önemine, nasıl iyileştirilebileceğine ve tıp fakültelerinde nasıl öğretilebileceğine ilişkin adeta bir yayın tsunamisi yaşanmıştır. “Tıp öğrencilerine empati öğretmek” anahtar kelimeleri ile yapılan bir Google araştırması 1.410.000’den fazla sonuç vermektedir

Google Scholar araştırması ile klinik empati ve empati öğretme konuları hakkında 1990 ile 2014 arasında yayımlanmış olan makale sayısı 

Empatinin tıp uygulamalarında değerli olmasının çeşitli nedenleri vardır ve bu durum hasta-hekim ilişkileri açısından bu kavrama duyulan ilgiyi açıklamaktadır. Örneğin, psikiyatri ve klinik psikoloji uygulamalarında empatik bir yaklaşım hekime hasta hakkında değerli bilgi toplama imkanı verir ve tedavide güvene dayalı sağlam bir ilişkinin kurulmasına yardımcı olur Klinik empati ise tıpta kaliteli sağlık hizmetleri sağlanması için önemli bir faktördür. Hastalarının ne hissettiklerini anlamaya çalışan hekimler ister başarılı olsunlar (empatik doğruluk), ister sadece samimi bir şekilde endişelerini dile getiriyor olsunlar (empatik endişe), hastaları açısından bir dizi değerli sonuca ulaşırlar (Mercer ve Reynolds, 2002). Bu tür bir iletişim hem sözlü hem de sözlü olmayan yollarla gerçekleşir. Örneğin, bir doktorun şefkatli bir dokunuşu, tanısal yaklaşımların aksine klinik empati aktarıyor şeklinde algılanır ve iyileşmeyi destekler (Montague ve ark., 2013). Hastanın hekim empatisi algısı, birçok konuda daha iyi sağlık sonuçları ile ilişkilendirilmektedir. Hastalar, kendileriyle sözel dışı yollarla etkileşen hekimlere daha eksiksiz anamnez verir ve daha fazla bilgi paylaşır (Halpern, J. 2012). Empatik iletişim daha yüksek hasta memnuniyeti, tedaviye daha iyi uyum ve daha az görevi kötüye kullanma şikayeti ve ayrıca daha iyi hekim sağlığı, esenliği ve mesleki tatmin ile ilişkilidir (Riess ve ark., 2012; Gleichgerrcht ve Decety, 2013).

Empatinin çok yönlü özellikleri nedeniyle, beyinde bu beceri ile bağlantılı tek bir bölge bulunmamaktadır. Duygusal yaklaşımda daha çok(amigdala, insula ve anterior singulat korteks), santral bölgeler (dorsolateral prefrontal korteks, posterior parietal korteks) ve önemsemede (beyin sapı, hipotalamus, bazal gangliya ve ventromedial prefrontal korteks) rol alan devreler, empati deneyimini destekleyen bağımsız ve sıkıca birbiriyle iletişim içerisinde olan ağ yapıları oluşturur (Decety ve Cowell, 2014). Ayrıca empati ve önemsemede rol alan nöral yolaklar, nöroendokrin mekanizmalarınca hızlandırılır ve düzenlenir. Özellikle oksitosin, stres ve anksiyeteyi azaltarak sosyal etkileşimde genel bir rol oynar (Anacker ve Beery, 2013; Cardoso ve ark., 2013) ve bunun sonucunda bilişsel empatiyi (Rodrigues ve ark., 2009) ve empatik endişeyi (Shamay-Tsoory ve ark., 2013; Smith ve ark., 2014) güçlendirir.

Önemli bir nokta bilişsel empatinin hasta memnuniyetini artırmasıdır. Randomize bir çalışmada ‘perspektif taking’ [perspective taking; bireyin, diğer insanların düşünce, duygu ve bakış açılarını anlama, kavrama (ve buna uygun davranış geliştirme) kabiliyeti ] uygulayan internler, kontrol grubuna oranla hastalardan anlamlı ölçüde daha yüksek hasta memnuniyeti skorları almışlardır (Blatt ve ark., 2010). Çeşitli ampirik çalışmalar, hastaların hekimlerindeki empati algılarının olumlu sağlık sonuçları ile pozitif ilişki içinde olduğunu bildirmiştir. Bir çalışmada yüksek empati skorlarına sahip hekimlerin diyabetik hastalarının, düşük empati skorlarına sahip hekimlerin diyabetik hastalarına kıyasla yeterli hemoglobin A1C kontrolü elde etme olasılıklarının anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu bulunmuştur (Hojat ve ark., 2011). Lojistik regresyon analizleri, hekimlerin ve hastaların cinsiyeti, yaşı ve hastaların sağlık sigortası için düzeltme yapıldıktan sonra, hekimlerin empatisinin, optimal klinik sonuçların öngörülmesinde kendine özgü bir katkısı olduğunu ortaya koymuştur.

Empatik endişenin, hastaların medikal tedaviye uyumunda önemli bir yeri olduğu vurgulanmış, hasta tarafından algılanan hekim empatisi ve tedavi tatmini ile uyumu arasında doğrudan bir ilişki olduğu araştırmalar ile kanıtlanmıştır. Örneğin, büyük ölçekli bir çalışmada, gripal enfeksiyonu olan hastalar tarafından algılanan klinisyen empatisi ve önemseyici tavrın hastalık süresi ve şiddetini anlamlı doğrulukla değiştirdiğini ve burun akıntılarındaki enflamatuvar sitokin düzeyleri ile ölçüldüğünde daha sağlam bağışıklık sistemi yanıtları ile ilişkili olduğu bildirilmiştir (Rakel ve ark., 2009). Genel konsültasyonlarda hasta yetkilendirmesi ile ilişkili faktörleri araştırmak üzere 3.044’ün üzerinde hasta ile gerçekleştirilen bir çalışma, hastalarının doktorlarının empatisine dair algılarının, gerek yüksek gerekse düşük yoksunluk koşullarına sahip bireylerde genel tıp konsültasyonlarında kilit önemde olduğunu göstermiştir (Mercer ve ark., 2012).

Tıpta empatinin, sadece hasta sonuçlarında değil, hekim başarısında da önemli sonuçları vardır. Empati gösteren doktorlardan şikayet oranı daha az, hasta memnuniyeti ve uyumu daha fazladır (Huntington ve Kuhn, 2003). Fiziksel hastalığı olan klinik popülasyonlarda hasta-doktor ilişkisi ile bağlantılı etkilerin gözden geçirildiği bir meta-analizde sıcakkanlı, arkadaşça ve güven telkin edici bir tavır benimseyen hekimlerin, konsültasyonları resmi tutan ve güven telkin etmeyen hekimlere kıyasla daha etkili olduğu bildirilmiştir (Di Blasi ve ark., 2001). Dikkati, farkındalığı ve iletişim becerilerini güçlendiren yaklaşımlar empatiyi artırır ve hekimlerin esenliği ile emosyonel stabilitesini iyileştirir (Krasner ve ark., 2009).

Hasta-klinisyen ilişkisinin tıbbi sonuçlar üzerindeki etkisi ile ilgili birçok çalışmanın ‘gözlemsel’ olması nedeniyle nedenselliği değerlendiremeyeceği düşünülmekle beraber, 13 randomize, kontrollü çalışmanın yakın tarihli bir meta analizi, hekim ve hastalar arasındaki ilişki faktörlerinin, sağlık sonuçlarını etkileyen önemli bir potansiyele sahip olduğuna işaret etmektedir (Kelley ve ark., 2014).

Çok fazla empatik olmanın, sağlık hizmetleri sağlayıcıları için masraflı olabileceğinin belirtilmesi önemlidir (Gleichgerrcht ve Decety, 2012). Bununla birlikte araştırmalar, hekimlerin mesleki yaşam kalitesi için bir miktar kişisel zorluğun (veya emosyonel paylaşma/duruma uyum sağlama becerisi) gerekli olduğunu düşündürmektedir (Gleichgerrcht ve Decety, 2014). Hekimler stresli ortamlarda yüksek düzeylerde negatif duygulara maruz kaldığından gerçekten de merhamet yorgunluğu ve ağır emosyonel tükenmişlik geliştirebilirler (Figley, 2012) ki bu durum kaliteli sağlık hizmetleri sunmanın önüne geçebilir ve tıbbi hatalar riskini artırabilir. Dolayısıyla, sağlık mesleği uzmanlarının, hastalar ile aşırı özdeşleşme ile emosyonel bağlılık arasındaki hassas dengeyi bulmaları zor olabilir. Bu nedenle emosyonel regülasyon becerileri, duygularını kontrol altında tutabilmeleri ve kişisel stabiliteyi sürdürebilmeleri hekimler için kritik önem taşımaktadır (Cheng ve ark., 2007; Decety, 2009; Decety ve ark., 2010). Psikoloji ve nöroloji bilimi araştırmaları, optimal emosyonel uyarılma düzeyini sürdürmek üzere kendi affektif yanıtlarını düzenleyebilen kişilerin başkaları için daha fazla empatik endişeye sahip olduklarını göstermektedir (Decety ve Meyer, 2008; Davidov ve ark., 2013; Ho ve ark., 2014; Williams ve ark., 2014).

Genel olarak, empatinin tüm boyutlarının tıbbi uygulamalarda önemli bir rolü olduğu ve hem hasta hem de hekim üzerinde etkisi olduğuna ait somut ve birikmiş kanıtlar mevcuttur. Hekimin empatisi, hastaların hastalığa psikolojik ve fizyolojik uyumunu artırabilir, iyileşmeye katkı sağlayabilir ve empati gösterilen kişinin genel esenliğini etkileyebilir.

 

 

Why empathy has a beneficial impact on others in medicine: unifying theories Front. Behav. Neurosci., 14 January 2015 | https://doi.org/10.3389/fnbeh.2014.00457 derlenmiştir.

Referanslar:

Hirsch, E. M. (2007). Virtual mentor. Am. Med. Assoc. J. Ethics 9, 423–427.

http://journalofethics.ama-assn.org/2007/06/medu1-0706.html

Halpern, J. (2012). “Clinical empathy in medical care,” in Empathy: From Bench to Bedside, ed J. Decety (Cambridge: MIT Press), 229–244.

Google Scholar

Pedersen, R. (2010). Empathy development in medical education – a critical review. Med. Teach. 32, 593–600.

doi: 10.3109/01421590903544702 http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.3109/01421590903544702?journalCode=imte20

Mercer, S. W., and Reynolds, W. J. (2002). Empathy and quality of care. Br. J. Gen. Pract. 52, S9–S12.

http://bjgp.org/content/52/supplement/S9.long

Montague, E., Chen, P., Xu, J., Chewning, B. A., and Barrett, B. (2013). Nonverbal interpersonal interactions in clinical encounters and patient perceptions of empathy. J. Particip. Med. 5:e33.

http://www.jopm.org/evidence/research/2013/08/14/nonverbal-interpersonal-interactions-in-clinical-encounters-and-patient-perceptions-of-empathy/

Riess, H., Kelley, J. M., Bailey, R. W., Dunn, E. J., and Phillips, M. (2012). Empathy training for resident physicians: a randomized controlled trial of a neuroscience-informed curriculum. J. Gen. Intern. Med. 27, 1280–1286. doi: 10.1007/s11606-012-2063-z http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11606-012-2063-z

Gleichgerrcht, E., and Decety, J. (2013). Empathy in clinical practice: how individual dispositions, gender and experience moderate empathic concern, burnout and emotional distress in physicians. PLoS One 8:e61526. doi: 10.1371/journal.pone.0061526

http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0061526

Decety, J., and Cowell, J. M. (2014). Friends or foes: is empathy necessary for moral behavior? Perspect. Psychol. Sci. 9, 525–537. doi: 10.1177/1745691614545130 http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1745691614545130?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%3dpubmed

Anacker, A. M. J., and Beery, A. K. (2013). Life in groups: the roles of oxytocin in mammalian sociality. Front. Behav. Neurosci. 7:185. doi: 10.3389/fnbeh.2013.00185 http://journal.frontiersin.org/article/10.3389/fnbeh.2013.00185/full

Cardoso, C., Ellenbogen, M. A., Serravalle, L., and Linnen, A. M. (2013). Stress-induced negative mood moderates the relation between oxytocin administration and trust: evidence for the tend-and-befriend response to stress? Psychoneuroendocrinology 38, 2800–2804. doi: 10.1016/j.psyneuen.2013.05.006

http://www.psyneuen-journal.com/article/S0306-4530(13)00183-2/abstract

Rodrigues, S. M., Saslow, L. R., Garcia, N., John, O. P., and Keltner, D. (2009). Oxytocin receptor genetic variation relates to empathy and stress reactivity in humans. Proc. Natl. Acad. Sci. U S A 106, 21437–21441. doi: 10.1073/pnas.0909579106 http://www.pnas.org/content/106/50/21437.long

Shamay-Tsoory, S. G., Abu-Akel, A., Palgi, S., Sulieman, R., Fischer-Shofty, M., Levkovitz, Y., et al. (2013). Giving peace a chance: oxytocin increases empathy to pain in the context of the Israeli-Palestinian conflict. Psychoneuroendocrinology 38, 3139–3144. doi: 10.1016/j.psyneuen.2013.09.015

http://www.psyneuen-journal.com/article/S0306-4530(13)00334-X/abstract

Smith, K. E., Porges, E. C., Norman, G. J., Connelly, J. J., and Decety, J. (2014). Oxytocin receptor (OXTR) gene variation predicts empathic concern and autonomic arousal while perceiving harm to others. Soc. Neurosci. 9, 1–9. doi: 10.1080/17470919.2013.863223

http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/17470919.2013.863223

Blatt, B., LeLacheur, S. F., Galinsky, A. D., Simmens, S. J., and Greenberg, L. (2010). Does perspective-taking increase patient satisfaction in medical encounters? Acad. Med. 85, 1445–1452. doi: 10.1097/ACM.0b013e3181eae5ec

http://journals.lww.com/academicmedicine/pages/articleviewer.aspx?year=2010&issue=09000&article=00015&type=abstract

Hojat, M., Louis, D. Z., Markham, F. W., Wender, R., Rabinowitz, C., and Gonnella, J. S. (2011). Physicians’ empathy and clinical outcomes for diabetic patients. Acad. Med. 86, 359–364. doi: 10.1097/ACM.0b013e3182086fe1 http://journals.lww.com/academicmedicine/pages/articleviewer.aspx?year=2011&issue=03000&article=00026&type=abstract

Rakel, D. P., Hoeft, T. J., Barrett, B. P., Chewning, B. A., Craig, B. M., and Niu, M. (2009). Practitioner empathy and the duration of the common cold. Fam. Med. 41, 494–501.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2720820/

Mercer, S. W., Jani, B. D., Maxwell, M., Wong, S. Y. S., and Watt, G. C. M. (2012). Patient enablement requires physician empathy: a cross-sectional study of general practice consultations in areas of high and low socioeconomic deprivation in Scotland. BMC Fam. Pract. 13:6. doi: 10.1186/1471-2296-13-6

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?Db=pubmed&Cmd=ShowDetailView&TermToSearch=22316293

Huntington, B., and Kuhn, N. (2003). Communication gaffes: a root cause of malpractice claims. Proc. (Bayl. Univ. Med. Cent.) 75201, 157–161.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1201002/

Di Blasi, Z., Harkness, E., Ernst, E., Georgiou, A., and Kleijnen, J. (2001). Influence of context effects on health outcomes: a systematic review. Lancet 357, 757–762. doi: 10.1016/s0140-6736(00)04169-6 http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(00)04169-6/abstract

Krasner, M. S., Epstein, R. M., Beckman, H., Suchman, A. L., Chapman, B., Mooney, C. J., et al. (2009). Association of an educational program in mindful communication with burnout, empathy and attitudes among primary care physicians. JAMA 302, 1284–1293. doi: 10.1001/jama.2009.1384 http://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/184621

Kelley, J. M., Kraft-Todd, G., Schapira, L., Kossowsky, J., and Riess, H. (2014). The influence of the patient-clinician relationship on healthcare outcomes: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. PLoS One 9:e94207. doi: 10.1371/journal.pone.0094207

http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0094207

Gleichgerrcht, E., and Decety, J. (2012). “The costs of empathy among health professionals,” in Empathy: From Bench to Bedside, ed J. Decety (Cambridge: MIT Press), 245–261.

Google Scholar

Gleichgerrcht, E., and Decety, J. (2014). The relationship between different facets of empathy, pain perception and compassion fatigue among physicians. Front. Behav. Neurosci. 8:243. doi: 10.3389/fnbeh.2014.00243 http://journal.frontiersin.org/article/10.3389/fnbeh.2014.00243/full

Figley, C. R. (2012). “The empathic response in clinical practive: antecedents and consequences,” in Empathy—From Bench to Bedside, ed J. Decety (Cambridge: MIT Press), 263–273.

Google Scholar

Cheng, Y., Lin, C., Liu, H. L., Hsu, Y., Lim, K., Hung, D., et al. (2007). Expertise modulates the perception of pain in others. Curr. Biol. 17, 1708–1713. doi: 10.1016/j.cub.2007.09.020

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?Db=pubmed&Cmd=ShowDetailView&TermToSearch=17900903

Decety, J. (2009). Empathy, sympathy and the perception of pain. Pain 145, 365–366. doi: 10.1016/j.pain.2009.08.006

http://journals.lww.com/pain/Citation/2009/10000/Empathy,_sympathy_and_the_perception_of_pain.19.aspx

Decety, J., Yang, C. Y., and Cheng, Y. (2010). Physicians down regulate their pain empathy response: an event-related brain potential study. Neuroimage 50, 1676–1682. doi: 10.1016/j.neuroimage.2010.01.025

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1053811910000455

Decety, J., and Meyer, M. (2008). From emotion resonance to empathic understanding: a social developmental neuroscience account. Dev. Psychopathol. 20, 1053–1080. doi: 10.1017/S0954579408000503

https://www.cambridge.org/core/journals/development-and-psychopathology/article/from-emotion-resonance-to-empathic-understanding-a-social-developmental-neuroscience-account/EA796C031D9FEA355CA9AD4884C54BB0

Davidov, M., Zahn-Waxler, C., Roth-Hanania, R., and Knafo, A. (2013). Concern for others in the first year of life: theory, evidence and avenues for research. Child Dev. Perspect. 7, 126–131. doi: 10.1111/cdep.12028

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/cdep.12028/abstract;jsessionid=509B049EC38E185AE8621B4488081CA8.f03t04

Ho, S. S., Konrath, S., Brown, S., and Swain, J. E. (2014). Empathy and stress related neural responses in maternal decision making. Front. Neurosci. 8:152. doi: 10.3389/fnins.2014.00152

http://journal.frontiersin.org/article/10.3389/fnins.2014.00152/full

Williams, A., O’Driscoll, K., and Moore, C. (2014). The influence of empathic concern on prosocial behavior in children. Front. Psychol. 5:425. doi: 10.3389/fpsyg.2014.00425

http://journal.frontiersin.org/article/10.3389/fpsyg.2014.00425/full

 

Önceki İçerikMutluluk Üzerine
Sonraki İçerikTeknoloji Çağında Nasıl Bir Demokrasi
Kıvılcım Kayabalı
PTMS Kurucu Ortak Bilgi YGM Eğitmen